OCHRONA I PIELĘGNACJA RÓŻANECZNIKÓW – O CZYM WARTO PAMIĘTAĆ?

Sadzenie różaneczników

Dość częstym błędem popełnianym już na etapie projektowania jest lokalizowanie różaneczników zbyt blisko fasad budynków, co prowadzi do nadmiernego przesuszenia powietrza w koronach. W ten sposób nie stwarza się roślinom szczególnie dogodnych warunków do właściwego rozwoju. Warto również pamiętać, że z uwagi na dość specyficzny system korzeniowy (pozbawiony korzeni włośnikowych) różaneczniki chętnie rozwijają się, kiedy nie są sadzone pojedynczo, ale w liczniejszych grupach. W takich warunkach tworzą własny mikroklimat ułatwiający utrzymanie właściwych walorów estetycznych.

System korzeniowy różaneczników nie jest zbyt głęboki, jednak dość szeroki. Umożliwia to projektowanie całych kwater, także w połączeniu z innymi roślinami wrzosowatymi bądź gatunkami preferującymi bardziej kwaśne środowisko. Łatwiej wtedy o utrzymanie odpowiedniego odczynu podłoża wymaganego dla ich prawidłowego wzrostu.

Różaneczniki nie będą rozwijały się poprawnie w podłożach gliniastych, przy braku dostępu korzeni do tlenu. W takich warunkach w dość krótkim czasie pojawią się na nich różnego rodzaju zaburzenia, jak chociażby zasychanie brzegów liści, żółknięcie tkanek liści pomiędzy nerwami, a w najgorszym przypadku krzewy będą zamierać w wyniku choroby – fytoftorozy - będącej następstwem infekcji szyjki korzeniowej przez specyficzną grupę glonopodobnych organizmów glebowych. Dlatego warto stosować środki na fytoftorozę, które pozwalają na jej zwalczanie.

Jak chronić różaneczniki przed fytoftorozą?

Fytoftoroza to najgroźniejsza choroba różaneczników, która prowadzi do braku możliwości transportowania wody i składników pokarmowych. Z uwagi na to pierwszym charakterystycznym symptomem jej występowania jest rurkowate zwijanie się i brązowienie liści na pojedynczych pędach, a nawet na całej roślinie. Dobrze przygotowane podłoże pod nasadzenia to jeden ze sposobów zapobiegania porażeniu przez fytoftorozę. Według uznanych fachowców właściwie przygotowane podłoże dla różaneczników powinno składać się z rozłożonego kwaśnego torfu, igliwia sosnowego, ziemi wrzosowej, przefermentowanego obornika i tylko częściowego dodatku gliny. 

W celu zwalczania fytoftorozy można jeszcze dołożyć liście dębowe, ale w ilości nie większej niż ok. 5%. Garbniki w nich zawarte będą przeciwdziałać porażeniu roślin, jednak ich zbyt duża ilość może niekorzystnie wpłynąć na rozwój korzeni. W praktyce najtrudniej jest zaopatrzyć się w naturalną ziemię wrzosową, którą w ostateczności można zastąpić dostępnymi na rynku dobrymi środkami biologicznymi do mikoryzacji korzeni. Poprawne przygotowanie podłoża pozwala na ograniczenie ryzyka infekcji, ale nie wyklucza pojawienia się choroby.

Zwalczanie fytoftorozy i ochrona różaneczników przed grzybem

W pierwszej kolejności fytoftorozy pojawiają się w ogrodach wraz zakupionymi roślinami, ponieważ w szkółkach nie zawsze objawy porażenia są dobrze widoczne. Czasami organizmy te mogą bezobjawowo rozwijać się nawet 2-3 lata. Źródłem fytoftorozy jest również woda używana do podlewania. Nie warto także trzymać różaneczników w zbyt luźnym, wyłącznie torfowym podłożu, ponieważ w takich warunkach zarodniki zbyt łatwo mogą przemieszczać się wraz z wodą w strefie korzeni. Dla bezpieczeństwa różaneczniki zaraz po posadzeniu powinny być spryskane środkiem na fytoftorozę. 

Skutecznym środkiem na fytoftorozę jest preparat Magnicur Energy. W celu pielęgnacji na różanecznikach można go stosować do profilaktycznego lub interwencyjnego zwalczania choroby poprzez opryskiwanie roślin w stężeniu 0,25%. W przypadku dostrzeżenia pierwszych niepokojących symptomów zamierające pędy należy usunąć, a roślinę jak najszybciej opryskać. W takiej sytuacji warto opryskać również wszystkie różaneczniki, które rosną w najbliższym sąsiedztwie porażonego okazu. W przypadku bardzo silnej infekcji zamierającego krzewu nie warto już pielęgnować - powinno się go niezwłocznie usunąć. Jednak i w tym przypadku trzeba zastosować profilaktykę wobec sąsiadujących krzewów.

Ochrona różaneczników przed grzybem

Fytoftoroza to nie jedyna, choć najgroźniejsza choroba różaneczników. Wszelkiego rodzaju plamistości na liściach spowodowane przez różne grzyby, mimo że wyglądają mało okazale, to jednak nie mają aż tak destrukcyjnego wpływu. Nie zawsze są to również plamistości grzybowe. Zasychanie brzegów starszych liści może być spowodowane niedoborami składników pokarmowych. Z kolei stalowo-szare plamistości w rzeczywistości są szczególnym rodzajem grzybów i pojawiają się na tkankach wcześniej uszkodzonych przez inne czynniki, jak chociażby parzące działanie promieni słonecznych. 

Choroby mogą się pojawiać również na kwiatach różaneczników. Czasami te organy są silnie porażane przez wszędobylską pleśń i wtedy najlepiej mieć pod ręką preparat grzybobójczy Magnicur One-Day. Niekiedy szara pleśń w postaci koncentrycznych plam może rozwijać się również na liściach różaneczników. W ostatnim czasie w wielu miejscach w Polsce coraz liczniej zaczyna jednak występować nowa, mniej znana choroba, która powoduje zamieranie pąków różaneczników.

Zamieranie pąków

Zamieranie pąków różaneczników daje bardzo charakterystyczne objawy  trudne do pomylenia nawet przez mało doświadczonego obserwatora. Przede wszystkim pąki kwiatowe, ale także liściowe kurczą się i ciemnieją. Z czasem na ich powierzchni widoczny jest gołym okiem nalot zarodników w postaci ich skupień wyrastających na długich, ciemnych trzonkach. Grzybnia wnika do pąków, gdzie rozwija się, prowadząc do ograniczenia w przepływie wody i soli mineralnych. W konsekwencji prowadzi to do zasychania pąków.

Jak dotąd jedynym sposobem na ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby jest usuwanie porażonych pąków. Choroba prawdopodobnie rozprzestrzenia się wyłącznie przez jeden gatunek pluskwiaka, skoczka różanecznikowego. Przenoszenie grzyba przez tego owada następuje w momencie składania jaj do wnętrza pąków, co ma miejsce od września do października. Skoczek występuje w Polsce od 1996 roku i pojawia się na różanecznikach coraz liczniej.

Na młodych przyrostach liści różaneczników czasami można zaobserwować także popularne mszyce. Do ich zwalczania warto zastosować gotowy do użytku Deltam AL. Preparat ten będzie pomocny również w przypadku występowania mączlika różanecznikowego, który występuje na spodniej stronie liści różaneczników, szczególnie w wierzchołkowej części pędów. Zarówno mszyce, jak i mączliki powodują, że na liściach pojawia się mało atrakcyjna spadź, a z czasem mogą rozwijać się ciemne naloty grzybów czerniowych, co z pewnością nie wpływa na atrakcyjność tych okazałych krzewów.